22.06.2023. » 11:57
OP - ED Mbrojtja e natyrës për një të ardhme më të mirë: Roli i ndërgjegjësimit mjedisor dhe mbrojtjes së të drejtave të njeriut
Si ndikon ndërgjegjësimi mjedisor në promovimin e të drejtave të njeriut? Cilat janë pasojat e ndotjes dhe varfërimit të burimeve natyrore? Nevena Vuloviq, Master i Inxhinierisë së Mjedisit, vë në pah rolin vendimtar të ndërgjegjësimit mjedisor në arritjen e së drejtës për një jetë të shëndetshme. Përveç kësaj, ajo thekson sfidat si ekzistenca e deponive ilegale në veri të Kosovës që kërkojnë përfshirjen e të gjitha palëve të interesit. Ajo thekson se angazhimi qytetar, edukimi i të rinjve dhe promovimi i riciklimit janë hapa thelbësorë drejt ruajtjes së natyrës.
Në epokën e inovacioneve teknologjike, ku gjithçka që mund të imagjinohet është në majë të gishtave tanë, njerëzit po shkaktojnë pa dashje ndotje mjedisore dhe çrregullojnë ekuilibrin natyror, duke vazhduar drejt pasojave të rëndësishme.
Normat e konsumit të burimeve natyrore kanë arritur nivele të paprecedentë dhe zinxhirët e furnizimit global janë të ndërthurur me shfrytëzimin. Me shterimin e burimeve natyrore, mbrojtja e mjedisit bëhet një fenomen që kërkon një reagim global. Shkarkimi i burimeve shkakton ndotje të rëndë. Njerëzit janë të ndërlidhur me natyrën dhe një tokë e shëndetshme, ajri i pastër dhe uji i pastër janë thelbësore për mbijetesën tonë. Ndotja përbënë një kërcënim qenësorë për shëndetin e njeriut.
Ndërsa diskutimet për të drejtat e njeriut janë gjithnjë e më të përhapura, fokusi në realizimin e tyre aktual duket se po zvogëlohet. E drejta më themelore e njeriut është e drejta për një jetë të shëndetshme, pasi vetëm një individ i shëndetshëm mund të përjetojë lumturinë. Nëse i shterojmë të gjitha burimet dhe e lëmë pas ndotjen, do të hasim probleme të mëdha në të ardhmen.
Aktivitetet njerëzore kanë kontribuar ndjeshëm në degradimin e mjedisit. Siç ka thënë Borislav Pekiq në librin e tij "Rabies":
Ne i kemi shteruar burimet tona. Shfrytëzuam kreditë. E ndotëm tokën. E prishëm ekuilibrin. Ne u sollëm ndaj saj si hajdutë të autostradave kalimtare.
Për të zgjidhur këtë problem, është e nevojshme ngritja e ndërgjegjësimit mjedisor në një nivel më të lartë tek njerëzit. Duke zvogëluar ndotjen, ne mund të rrisim disponueshmërinë e burimeve dhe të rivendosim ekuilibrin natyror. Të kuptuarit e rëndësisë së ligjit mjedisor na lejon të kuptojmë se zgjidhja e problemeve të sotme është e realizueshme.
Në Kosovën veriore, ekzistojnë deponi të shumta ilegale për shkak të mungesës së infrastrukturës së mirë të zhvilluar për menaxhimin e mbeturinave. Kjo çështje dërgon në probleme të tjera, si krijimi i grumbujve të mbeturinave, veçanërisht të përhapura në zonat rurale ku mungojnë sistemet e organizuara të grumbullimit të mbetjeve nga autoritetet kompetente. Përfshirja e qytetarëve në proceset e vendimmarrjes mjedisore mundëson respektim më të madh të të drejtave të njeriut dhe mbrojtje më të mirë të mjedisit. Për përmirësimin e situatës është i nevojshëm edukimi i të rinjve dhe zbatimi i masave ndëshkuese. Toleranca ndaj ndotjes dhe cenimi i të drejtave të njeriut nuk mund të lejohet. Ndotja përbënë jo vetëm një kërcënim lokal, por edhe global, pasi pasojat e saj i kalojnë kufijtë me mjete të ndryshme, si ndotja e ajrit dhe ushqimit.
Secili prej nesh mund të kontribuojë në mbrojtjen e mjedisit. Zgjedhjet që bëjmë do të përcaktojnë mundësinë e një jete të shëndetshme dhe do të sjellin të drejtat e njeriut në përputhje me të drejtat e planetit tonë, Tokës. Meqenëse shpesh theksohet rëndësia e rritjes së ndërgjegjësimit mjedisor tek njerëzit, doja të kontribuoja në këtë çështje përmes këtij teksti. Është e rëndësishme të theksohet se lloje të ndryshme mbetjesh kanë shkallë të ndryshme degradimi. Ndërsa mbetjet organike, të tilla si ushqimi, dekompozohen relativisht shpejt, llojet e tjera të mbetjeve, si bateritë, plastika dhe çelqi, kërkojnë periudha shumë më të gjata, madje edhe shekuj për t'u prishur. Një zgjidhje për reduktimin e mbetjeve është ngritja e qendrave të riciklimit. Është thelbësore të perceptohen mbetjet si një burim ose një produkt gjysëm i gatshëm që, nëpërmjet riciklimit, mund të bëhet lëndë e parë për produkte të reja. Nga ky këndvështrim, mbetjet nuk janë vetëm një problem ekologjik që ndikon negativisht në zhvillimin ekonomik, por edhe një mundësi për të bashkëjetuar në mbrojtjen e mjedisit dhe progresin ekonomik.
E ardhmja e brezit të ri varet nga ne. Për shkak të keqtrajtimit tonë ndaj planetit, një numër i konsiderueshëm i specieve bimore dhe shtazore janë në prag të zhdukjes. Atë që njerëzit e konceptojnë, natyra mund ta çmontojë, por pasojat do t'i bartin ata që u përpoqën ta mposhtin atë. Për këto arsye ne përpiqemi të luftojmë sëmundje të ndryshme dhe të kërkojmë mënyra për t'i zgjidhur ato. Rruga jonë e vetme përpara është të gjejmë zgjidhje brenda vetë natyrës.
Autorja e këtij OP-ED-i është Nevena Vuloviq, magjistër e Inxhinierisë së Mjedisit, e cila ka përfunduar studimet në Fakultetin e Shkencave Teknike në Mitrovicë.
Lajmet e fundit
